کودک و بازی درمانی
طرفداران ایده هوم اسکول Home-School بر این باورند که اساسی‌ترین ویژگی بازی در کودکی بی قاعدگی و لذت‌بخشی است. در این تعریف، بازی چیزی نیست که بخواهیم برای کودک مهیا کنیم! اگر فعالیتی بر طبق برنامه تنظیم شده باشد و یا نیاز به مداخله شما داشته باشد، اگر شادی بخش بودن آن به شما بستگی دارد و اگر کودک نتواند هر زمان که خواست آن را متوقف کند، آن فعالیت بازی نیست!
این در حالی است که بازی برای کودک نه تنها عامل حیات و به قول معروف، اکسیژن زندگی است، بلکه آموزش و حتی درمان بسیاری از نابهنجاری‌های موقتی و فیزیکیِ مزمن در کودکان از طریق بازی امکان‌پذیر است. با این حساب باید بدانیم که بازی چیست؟ چه مولفه‌هایی دارد و چطور قرار است در پیج و خم منحنی رشد کودک به کشف استعدادهای او و افزایش مهارت‌های شناختی و تفکری او بینجامد و یا حتی در نگاهی کاربردی‌تر به یک شیوه درمان تبدیل شود.
یک، دو، سه؛ بازی
الیزابت جرمان بر این باور است که کودکی که بیشتر مشغول باشد، بیشتر بازی می‌کند و درگیر فعالیت می‌شود، این فعالیت می‌تواند دستی یا حرکتی باشد، اما به هرحال رشد مغزی کودک را به همراه خواهد داشت و توانایی‌های بالقوه او را در مسیر رشدش شکوفا خواهد کرد. اگر بدانیم که بازی مغز کودک را رشد داده، تخیل را شکوفا و شخصیت او را شکل می‌دهد، دیگر به بازی کودک، به چشم یک سرگرمی و یا ابزاری برای رهایی از سر خودمان فکر نمی‌کنیم.
حال بیایید با این نگاه برای بازی و در واقع رشد ذهنی کودک‌مان برنامه‌ریزی کنیم. شاید به نظر بیاید که نفسِ بازی کردن در شکل‌دهی به ذهنیت و شخصیت کودک جهت افزایش مهارت‌های اندیشیدن او، اهمیت دارد؛ اما بازی قرار است ارتباطی بین جهانِ بیرون و درون کودک برقرار کند و این ارتباط به یک ابزار مهندسی شده یا همان اسباب‌بازی مناسب سن کودک نیز نیاز دارد. انتخاب این ابزار از آن‌جا اهمیت دوچندان پیدا می‌کند که تفکر تجسمی و مهارت‌های بیانی کودک با لمس کردن اشیاء مختلف و جهان دیداری روزمره او در ارتباط است.
تیم ما در مجموعه پانزی تویز با هدف آشنایی شما عزیزان با اسباب‌بازی‌های مناسب برای رده سنی کودک‌تان، سعی در انتشار مقاله‌هایی در زمینه مهارت‌های شناختی کودکان در سنین مختلف رشد و شیوه‌های افزایش و بهینه‌سازی آن‌ها دارد. اما پیش از آن باید به این موضوع مهم بپردازیم که چرا بازی مهم است.
بازی و مهارت‌های شناختی کودک
کودکان از طریق بازی با جهان و خود آشنا می‌شوند و مهارت‌هایی چون اعتماد به نفس البته اصطلاح عزت نفس برای این مفهوم مناسب‌تر است، تعامل با دیگری و جهان اطراف‌شان، انعطاف‌پذیری و نیز کنجکاوی و استقلال را یاد خواهند گرفت. به بیان بهتر بازی برای کودک، هم‌چون یک محیط آموزشی کارگاهی است که علاوه بر سرگرمی و تفریح، هم‌زمان به او مهارت‌های مورد نیازش را نیز می‌آموزد.
تصور کنید کودک شما در خلوت خود با چند ماشین فلزی اسباب‌بازی- برای مثال همان ماشین‌های معروف برند گرین‌لایت- مشغول بازی باشد، کافی است چند دقیقه‌ای دورادور او را در نظر بگیرید تا چگونگی مواجهه او با موقعیت‌های چالش برانگیز متوجه شوید. این مواجهه شما را با میزان انعطاف‌پذیری و نیز آن‌چه که مهارت حل مسئله گفته می‌شود، آشنا خواهد کرد و به شما می‌گوید که فرزندتان چگونه رفتار شما را در هنگام مواجهه با یک چالش واقعی در بازی‌های خود بازتاب می‌دهد.
چنین بازی‌هایی نه تنها به رشد ذهنی و مهارت‌های رفتاری کودک کمک می‌کند، بلکه سلامت جسمی کودک نیز از طریق آن فراهم می‌شود. بازی‌های فیزیکی و به طور کلی بازی همراه با جنبش و فعالیت بدنی موجب:
- آمادگی جسمانی خوب
- چابکی و سرزندگی کودک
- مقاومت بدنی بالاتر
- هماهنگی ذهن، دست و چشم
- افزایش تعادل فیزیکی
شاید بیشتر دیده و یا شنیده باشید که اسباب‌بازی‌های آموزشی مثل انواع ابزار ساختنی هم‌چون لگو و یا پازل‌های مقوایی و چوبی و… بهترین گزینه برای رشد ذهنی کودک و افزایش مهارت تمرکز او در حین فعالیت بدنی است. اما واقعیت این است که کودک شما در سنین ابتدای رشدش، اینقدر در رویاهای خویش غرق و سرگرم است که به طور خلاقانه از هر وسیله اسباب‌بازی دوست‌داشتنی چالشی ذهنی و آموزنده برای خود دست و پا می‌کند. چالشی که منجر به رشد مهارت‌های شناختی کودک، هم‌چون یادگیری، افزایش حافظه، استدلال‌ورزی و مهارت حل مسئله می‌باشد.
در مورد هر یک از این مهارت‌ها در مقاله‌های آینده صحبت خواهیم کرد و پیشنهاد می‌کنم ادامه این شماره را در سایت پانزی دنبال کنید؛ اما بهتر است در این شماره به معرفی چند بازی ویژه افزایش تمرکز و مهارت‌های تفکری کودک بپردازیم.
اگر کودک شما اهل سرهم کردن وسایل دور و بر خود است، به احتمال زیاد عاشق اسباب‌بازی‌هایی از خانواده لگو خواهد بود. اگر به بخش برند‌های سایت پانزی تویز سری بزنید محصولات متنوع برند لگو Lego را مشاهده خواهید کرد. این نوع بازی مزیت‌های ویژه‌ای دارد، از جمله:
- به کودک کمک می‌کند مهارت‌های شناختی مرتبط با خلاقیت، توجه و برنامه‌ریزی را بیاموزد.
- و نیز یاد می‌گیرد که با کنار هم قرار دادن اسباب‌بازی‌ها استدلال کند و با فرآیندهای انجام یک ساخت و ساز در یک روش آزمون و خطا آشنا شود؛ چنین درکی قدرت ریسک او را تقویت خواهد کرد.
در دنیای مدرن اسباب‌بازی‌ها، انواع مختلفی از پازل‌های چوبی، فلزی و پلاستیکی با اندازه و طرح‌های مختلف جهت استفاده طیف سنی وسیعی از این فعالیت ذهنی-حرکتی مفید و آموزنده، روانه بازار شده است. این اسباب‌بازی‌ها که برخی از آن‌ها با نام‌های یوروگرافیکس و یا Art Puzzle شناخته می‌شوند، ساده‌ترین و ابتدایی‌ترین پیشنهاد برای ارتباط مهارت بدنی و تمرکزی کودکان است. این تمرکز به ویژه برای کودکان بیش‌فعال یک درمان دوست‌داشتنی و اثربخش است؛ اما همان‌طور که در ابتدای مقاله گفته شد، حواستان باشد که: اگر کودک نتواند هر زمان که خواست آن را متوقف کند، آن فعالیت بازی نیست!
نظرات کاربران